“Kabalık Etmek” Ne Demektir?
Kabalık etmek kavramı, Türkçe’de yaygın şekilde kullanılan bir ifadedir. Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde “kaba, nezaketsiz davranışlarda bulunmak” şeklinde tanımlanmıştır. ([Mynet][1]) Kullanım bağlamına göre, bir kişiye veya kişilere yönelik saygısız, düşüncesiz, toplumsal görgü kurallarına aykırı tutumları ifade eder. Özetle, karşıdaki bireyin duygu, hak ve onuruna saygı göstermeyen davranış biçimi olarak anlaşılabilir.
Tarihsel Arka Plan
Bir davranış modeli olarak kabalık, insan topluluklarının tarihsel serüveninde etiklik ve görgü kurallarının şekillenmesiyle yakından bağlantılıdır. Antik Yunan ve Roma dönemlerinden itibaren, toplumun bireyleri arasında kabul edilen görgü, kibarlık ve nezaket anlayışları var olmuştur. Etik ve ahlâk üzerine yapılan felsefi çalışmalar da bu bağlamda gelişmiştir. ([Frmtr][2])
Örneğin, klasik dönemde Aristoteles, insanın toplumsal (“zoon politikon”) bir varlık olduğunu ve erdemli yaşamın toplumla kurduğu dengeli ertem üzerine kurulu olduğunu ifade etmiştir. ([Frmtr][2]) Bu bağlamda, “kabalık etmek” diye nitelenen davranışlar, görüldüğü gibi hem bireysel hem toplumsal normlara aykırı bir durumun göstergesi olmuştur.
Türkçede “kabalık” ve “kibar” terimleri arasında bu bağlamda tarihsel olarak bir karşıtlık mevcuttur. Eski metinlerde “kaba davranış”, görgü dışı hareketler için kullanılırken; görgülü tutum, “kibarca davranmak” üzerine olumlu nitelendirilmiştir. Türkçedeki sözlük anlamları da bu yönüyle iki karşıt kavramı ortaya koyar. ([Mynet][3])
Günümüzde Akademik Tartışmalar
Kuramsal olarak “kabalık etmek” davranışı, dilbilim, iletişim ve sosyal psikoloji alanlarında “im politeness”, yani “nezaketsizlik/ kaba dil ve davranış” çerçevesinde incelenmektedir. Örneğin, bir çalışma “Sözcük düzeyinde kabalık” başlığıyla, argo ve kaba kelime kullanımı ile kişilerarası çatışma arasındaki ilişkileri analiz etmiştir. ([DergiPark][4])
Kültüre Bağımlı Bir Olgu
Dilbilimde yapılan araştırmalar, kabalığın algısının kültüre ve bağlama bağlı olarak değiştiğini göstermektedir. Örneğin, bir toplumda kabul edilen hitap biçimi başka bir kültürde kaba sayılabilir. Bu nedenle “kabalık etmek” fiilinin neye göre kabalık sayıldığı, toplumsal normlara ve bağlama bağlıdır. :contentReference[oaicite:6]{index=6}
İletişim ve Güç İlişkisi
Akademik literatürde, kaba davranışın yalnızca bireysel bir tutum değil, aynı zamanda güç ilişkilerine dayalı bir strateji olabileceği vurgulanmaktadır. Örneğin, statü farkının yüksek olduğu kurum içi konuşmalarda kaba dil kullanımının gözlendiği araştırılmıştır. :contentReference[oaicite:7]{index=7}
Sınırlar ve Etik Boyutu
“Kabalık etmek” eylemi, etik ve ahlâk açısından da sorgulanmaktadır. Zira toplumsal ilişkilerin sürdürülebilirliği açısından görgü kurallarına uygun davranışlar önem taşır. Bu bağlamda, kaba davranışlar yalnızca bireysel bir mesele değil, toplumsal uyum ve iletişimin kalitesiyle ilişkilidir. Etik literatürde, davranışın doğru/yanlış, saygılı/saygısız olarak değerlendirilmesi bu çerçevede yer alır. :contentReference[oaicite:8]{index=8}
Kabalık Etmek: Günlük Yaşamda Ne Anlama Gelir?
Toplumsal hayatta “kabalık etmek” ifadesi şu örneklerle karşılaşılabilir:
– Bir kişiye hitap ediş tarzının müstehcen ya da küçümseyici olması,
– Başkalarının duygu ya da zamanına saygı göstermeden davranmak,
– Görgü kurallarını bilinçli olarak ihlal etmek ya da görgüsüzce davranmak,
– Sözlü saldırı, alay, küçümseme gibi dilsel tutumlarla karşıdakinin hak ve saygınlığını hiçe saymak.
Bu tür davranışlar sadece etik değil, sosyal iletişim açısından da sorun yaratabilir. Zira kabalık, karşı tarafın “yüzünü koruma” ilkesini ihlal eder ve iletişimde tıkanmalara, öfkeye ya da çatışmalara yol açabilir.
Sonuç
“Kabalık etmek” bir yandan dilsel ve davranışsal bir tutumu işaret ederken, bir yandan da toplumsal normlar, etik ilkeler ve güç ilişkileri bağlamında anlam kazanır. Tarihsel olarak kibarlık ve görgü anlayışı ile birlikte gelişmiş bu kavram, günümüzde iletişim bilimleri açısından da inceleniyor. Bireyler arası ilişki ve toplumsal uyum içinde kabalığın nedenleri, biçimleri ve sonuçları üzerine düşünmek, hem kişisel hem toplumsal düzeyde iletişimin niteliğini artırabilir.
Teşekkür ederim.
[1]: “Kabalık etmek ne demek? Kabalık etmek TDK sözlük anlamı nedir?”
[2]: “Tarihsel Gelişimi ve Farklı Etik Anlayışları – frmtr.com”
[3]: “Kabalık ne demek? Kabalık kelimesinin TDK sözlük anlamı nedir?”
[4]: “Türkbilig » Makale » Sözcük Düzeyinde Kabalık- Örtmece Kelime ve Argo …”